Lista figur

Alternatywne nazwy
Akrostych alfabetyczny
Odmiana akrostychu, w której litery układają alfabetycznie.
Alternatywne nazwy
fastidium
Wyrażenie pogardy, wstrętu do danej osoby, obiektu lub zjawiska.
Udawana odmowa czegoś, czego tak naprawdę chcemy.
Użycie wyrazu w sposób zupełnie przeciwny do jego znaczenia.
Alternatywne nazwy
paremia
apoftegmat
sentencja
proverbium
aforyzm
Wyrażenie pewnej ogólnej prawdy.
Alternatywne nazwy
Przyłączenie
Odmiana zeugmy ograniczająca liczbę elementów w zdaniu.
Wyrażenie niemożliwości w przesadzony sposób.
Przemienna wymiana słowa A na zbliżone znaczeniowo słowo B.
Ukrycie komunikatu w regularnie rozłożonych literach.
Przedstawienie pojęć, idei, obiektów przy pomocy przenośni.
Powtórzenie jednej lub więcej głosek na początku kolejnych wyrazów.
Alternatywne nazwy
amfibologia
Wprowadzenie dwuznaczności poprzez manipulację składnią lub gramatyką.
Używaniu nazwy obiektu zanim została ona nadana.
Alternatywne nazwy
Anakoinoun
Zapytanie publiczności o zdanie.
Nieprzemienna wymiana słowa A na zbliżone znaczeniowo słowo B.
Alternatywne nazwy
Podwojenie
Palilogia
Powtórzenie na początku zdania ostatniego wyrazu poprzedniego zdania.
Alternatywne nazwy
Epanafora
Adjectio
Repetitio
Użycie tego samego słowa na początku kolejnych segmentów wypowiedzi.
Alternatywne nazwy
refractio
antanaklaza
antistasis
Powtórzenie wyrazu wraz ze zmianą jego znaczenia.
Zniekształcenie budowy składniowej zdania.
Alternatywne nazwy
recordatio
Przywoływanie przeszłych wydarzeń, motywów i postaci.
Usprawiedliwianie się koniecznością lub nieuchronnością zdarzeń.
Zaburzenie koordynacji pomiędzy poszczególnymi członami zdania złożonego.
Alternatywne nazwy
Epanastrofa
Powtórzenie danego zwrotu z odwróconym szykiem wyrazów.
Dodanie do wypowiedzi zdania, które zmniejsza jej ważność.
Alternatywne nazwy
Ożywienie
Przypisywanie martwym przedmiotom właściwości żywych istot.
Alternatywne nazwy
compensatio
Przedstawienie w pozytywnym świetle negatywnej sytuacji.
Zamiana jednej części mowy na drugą, najczęściej rzeczownika na czasownik.
Przytoczenie hipotetycznej sytuacji w celu przedstawienia ewentualnych konsekwencji.
Alternatywne nazwy
pronominatio
Zastąpienie nazwy własnej inną nazwą lub epitetem (albo odwrotnie).
Alternatywne nazwy
condescensio
humanus affectus
Przypisywanie ludzkich cech i uczuć obiektom świata pozaludzkiego.
Alternatywne nazwy
dictio contrarium significans
Użycie wypowiedzi, której sens jest odwróceniem dosłownego znaczenia.
Alternatywne nazwy
hypofora
Zadanie pytania i odpowiedzenie sobie na nie.
Alternatywne nazwy
Odwrotnia
Antymetabola
Antymetalepsja
Powtórzenie tych samych składników wyrażenia w innym porządku.
Alternatywne nazwy
antiprosopopoeia
Przedstawienie człowieka jako rzeczy nieożywionej
Alternatywne nazwy
Contrapositum
Antyteton
Kształtowanie zdania z elementów znaczeniowo przeciwstawnych.
Alternatywne nazwy
Diaporesis
Dubitatio
Wyrażenie w formie pytania wahań i wątpliwości.
Alternatywne nazwy
prosphonesis
Bezpośredni zwrot do osoby, bóstwa, przedmiotu lub idei.
Alternatywne nazwy
acervatio dissoluta
Celowe omijaniu spójników pomiędzy zdaniami.
Użycie słowa, wyrażenia lub konstrukcji składniowej z obcego języka.
Alternatywne nazwy
Brewilokwencja
Zastosowanie serii bardzo krótkich zdań lub równoważników.
Alternatywne nazwy
epimone
Ciągłe powracanie do pewnego mocnego argumentu lub idei.
Zestawienie dwóch przeciwstawnych stwierdzeń tak, że jedno służy udowodnieniu drugiego.
Powtórzenie elementu wypowiedzi w nieco innym znaczeniu.
Alternatywne nazwy
sermocinatio
Przytoczenie czyjejś wypowiedzi i odegranie jej w pojedynkę.
Alternatywne nazwy
Rozłączenie
Diazeugma
Odmiana zeugmy, przypisująca jednemu podmiotowi wiele orzeczeń.
Użycie słowa obcego gdy polski odpowiednik jest niedostępny.
Nakłonienie innych do działania poprzez groźbę lub przestrogę.
Alternatywne nazwy
wyrzutnia
defectus
Celowe ominięcie danego wyrazu lub frazy, bez szwanku dla całości wypowiedzi.
Alternatywne nazwy
alleotheta
allage
Zmiana formy gramatycznej przy zachowaniu znaczenia wypowiedzi.
Alternatywne nazwy
powtórzenie bezpośrednie
repetitio
Powtórzenie elementu nie bezpośrednio, ale po innych wyrazach wtrąconych.
Alternatywne nazwy
acclamatio
Wyraziste podsumowanie dotychczasowej wypowiedzi, puenta.
Alternatywne nazwy
epistrofa
conversio
Użycie tego samego słowa na końcu kolejnych segmentów wypowiedzi.
Alternatywne nazwy
Hyperbaton
Dodanie do zdania, które wydaje się skończone, zaskakującego elementu.
Alternatywne nazwy
adjudicatio
Zacytowanie fragmentu tekstu i opatrzenie go krótkim komentarzem.
Dodanie do wypowiedzi zdania, które stopniuje dramatyzm.
Dodanie do rzeczownika wyrazu go określającego.
Przesunięcie orzeczenia na sam początek lub koniec zdania.
Alternatywne nazwy
redditio causae
Wytłumaczenie przyczyny pewnego zjawiska.
Delikatne słowo zastępujące inne – drastyczniejsze.
Angielska odmiana manieryzmu, przesadnie kwiecisty język.
Przedstawienie jednego pojęcia przez dwa wyrazy połączone współrzędnym spójnikiem.
Alternatywne nazwy
Przesadnia
Wyolbrzymienie danego elementu wypowiedzi.
Alternatywne nazwy
Similiter cadens
Zestawienie wyrazów o podobnie brzmiących końcówkach deklinacyjnych.
Alternatywne nazwy
Similiter desinens
Zestawienie wyrazów o podobnie brzmiących końcówkach.
Przeniesienie znaczenia z jednego składnika wypowiedzi na drugi.
Alternatywne nazwy
Przekładnia
Przestawnia
Zastosowanie nienaturalnego szyku zdania.
Przypisaniu jednemu wspólnemu elementowi nadrzędnemu kilku elementów podrzędnych.
Alternatywne nazwy
aganactesis
Gwałtowne wyrażenie swoich uczuć w wyniku głębokiego oburzenia.
Sprzeczność pomiędzy dosłownym, a zamierzonym znaczeniem wypowiedzi.
Alternatywne nazwy
turpiloquum
turpis loquutio
Mowa celowo prymitywna lub posiadająca irytującą fonetykę.
Użycie słowa w nieprawidłowy i nielogiczny sposób.
Alternatywne nazwy
antenantiosis
diminutio
Osłabienie wydźwięku określenia poprzez zastąpienie go jego zaprzeczonym antonimem.
Przepełnienie wypowiedzi obcymi wyrazami i zwrotami.
Alternatywne nazwy
Acyrologia
Omyłkowa zamiana słowa na jego podobny brzmieniowo odpowiednik.
Tendencja w literaturze, charakteryzująca się kwiecistym i wyszukanym językiem.
Alternatywne nazwy
gongoryzm
Włoska odmiana manieryzmu, kunsztowny i zaskakujący język.
Powtórzenie danej myśli za pomocą innych określeń.
Alternatywne nazwy
Przenośnia
Zestawienie ze sobą obcych znaczeniowo wyrazów, które w połączeniu przekazują znaczenie inne, niż dosłowne.
Alternatywne nazwy
transumptio
Zastąpienie wyrazu innym, pozostającym w odległym powiązaniu.
Grupa figur z obszaru językoznawstwa, odnoszących się do manipulacji w obszarze pojedynczych wyrazów.
Alternatywne nazwy
Zamiennia
Zastąpienie nazwy obiektu nazwą innego, pozostającego z nim w uchwytnej zależności.
Alternatywne nazwy
accumulatio
Krótkie podsumowanie myśli przedstawionych wcześniej w przemówieniu.
Alternatywne nazwy
antylogia
epitet sprzeczny
Paradoksalne zestawienie wyrazów o przeciwnych znaczeniach.
Alternatywne nazwy
dźwiękonaśladownictwo
Imitowanie zjawisk akustycznych za pomocą dźwięków mowy.
Alternatywne nazwy
Paralepsis
Zapowiedź opuszczenia pewnego fragmentu wypowiedzi.
Alternatywne nazwy
admonitio
sapienta
Porada lub napomnienie.
Alternatywne nazwy
Annominacja
Zestawieniu ze sobą dwóch podobnie brzmiących wyrażeń.
Alternatywne nazwy
prosopopoeia
uosobienie
Nadawanie ludzkich cech zwierzętom, rośliom, ideom i przedmiotom nieożywionym.
Alternatywne nazwy
omówienie
circumlocutio
Zastąpienie danego wyrazu lub frazy różnoważnikiem znaczeniowym.
Alternatywne nazwy
acervatio iuncta
Zastosowaniu wielu takich samych, nadmiarowych spójników.
Alternatywne nazwy
Comparatio
Zestawienie dwóch zjawisk mających wspólną cechę.
Alternatywne nazwy
Aporia
Wyrażenie wątpliwości, wahania za pomocą pytania.
Alternatywne nazwy
przestawka
przekładnia
szyk przestawny
inwersja
Zaburzenie kolejności powiązanych ze sobą wyrazów.
Alternatywne nazwy
deesis
Ustne zadeklarowanie dotrzymania umowy.
Alternatywne nazwy
amara irrisio
Naśmiewanie się, szyderstwo, użycie spotęgowanej ironii.
Wcielenie się w wypowiedzi w inną osobę i przemawianie jako ona.
Alternatywne nazwy
Zeugma złożona
Złożona odmiana zeugmy.
Alternatywne nazwy
circulo rhetorica
complexio
Połączenie anafory z epiforą.
Alternatywne nazwy
ogarnienie
pars pro toto
Określanie całości przez część.
Zamiana jednego wyrażenia na inne.
Alternatywne nazwy
Accusatio adversa
Anticategoria
Odwrócenie oskarżenia z powrotem w stronę oskarżyciela.
Alternatywne nazwy
prolepsis
procatalepsis
Wczucie się mówcy w rolę widowni.
Alternatywne nazwy
Enumeracja
Wyliczenie kolejnych elementów z tej samej kategorii.
Alternatywne nazwy
confessio
paromologia
Przyznanie się do słabości, a następnie wyeksponowanie cechy pozytywnej.
Alternatywne nazwy
adnexio
Odniesienie elementu nadrzędnego do elementów podrzędnych.