Epitet (gr. epithetos - określony) – figura stylistyczna polegająca na dodaniu do rzeczownika wyrazu go określającego (np. Mały Książę, zuch chłopak, gorejący krzew) . Jest ona jednym z podstawowych środków stosowanych w retoryce i poezji. Służy przede wszystkim doprecyzowaniu przedstawionego pojęcia lub uwypukleniu pewnej jego cechy.
Rodzaje epitetów
Wbrew pozorom definicja epitetu jest bardzo rozbudowana, oto i jego rodzaje:
- Epitet stały – poezja antyczna zapoczątkowała zwyczaj przypisywania epitetów na stałe i częstego powtarzania ich w tekście (np. gromowładny Zeus, szybkonogi Achilles).
- Epitet złożony – mamy z nim do czynienia, gdy wyraz określający został złożony z dwóch innych wyrazów (nocka chmurnooka, górnolotne słowa).
- Epitet metaforyczny – wyraz określający przybiera znaczenie metaforyczne, niebezpośrednie (gorzkie gwiazdy, gadająca cisza).
- Epitet podmiotowy (uczuciowy) – wyrażenie emocjonalnego stosunku autora tekstu do określanego przedmiotu (złowrogi dom, oszałamiająca kobieta).
- Epitet przedmiotowy – użycie wyrazu określającego, który nie niesie żadnej wartości emocjonalnej (latający ptak, czarny pas).
- Epitet dynamiczny – charakteryzuje ruch przedmiotu, wyraża się przeważnie go imiesłowem czynnym (uciekająca panna młoda, pędzący pociąg).
- Epitet statyczny – w przeciwieństwie do epitetu dynamicznego nie wyraża ruchu i dynamizmu (czerwony mak, stary bar)
- Epitet barokowy – "zamaszysty" i rozbudowany, o wyszukanej i wielowyrazowej konstrukcji (Cne helikońskich gór obywatelki / Co po parnaskich dąbrowach chodzicie / I kastalijskim zdrojem się chłodzicie / Których ani pies gwiazdą swą użega / Ani ojcowski płomień nie dolega – Jan Andrzej Morsztyn, Ad Musas).
- Epitet tautologiczny – wyraża pewną oczywistość odnośnie opisywanego przedmiotu, pełni rolę ozdobnika (słona sól, ciemna noc).
- Epitet zdobiący (dekoratywny) – służy wyłącznie estetyce tekstu, zazwyczaj jest tak pospolity, że nie zwracamy nawet uwagi na jego treść (zimna mogiła, Bóg wszechmogący).
- Epitet superlatywny – przypisuje danemu przedmiotowi cechę w najwyższym stopniu (największa miłość, najodpowiedniejsza chwila).
- Epitet parzysty – nadanie przedmiotowi dwóch określeń (mały jasny punkt).
- Epitet potrójny – nadanie przedmiotowi trzech określeń (wielkie tłuste greckie wesele).