Adianoeta

Adianoeta (gr. adianoetos = niezrozumiały) – figura retoryczna polegająca na wprowadzeniu dwuznaczności do wypowiedzi. Znaczenie główne jest zrozumiałe dla wszystkich odbiorców, jednakże znaczenie dodatkowe może być zauważone tylko przez niektórych. Adianoetę można rozumieć jako rodzaj ironii i alegorii. Stosowano ją szczególnie często w czasach cenzury, dziś spotykamy ją przede wszystkim w reklamie, tytułach prasowych oraz w wypowiedziach o wulgarnym lub erotycznym podtekście.

Rodzaje

  • Adianoeta homofoniczna – wypowiedź w obu znaczeniach brzmi tak samo, choć mogą występować rozbieżności w pisowni (fucktycznie, żyj i daj rzyć innym!)
  • Adianoeta homograficzna – wypowiedź w obu znaczeniach ma identyczną pisownię (Dania na gorąco jako tytuł artykułu o Danii)

Przykłady

– Dzień dobry, jesteśmy z telewizji! Już? Dzień dobry.
– Dobry!
– Czy może nam pani powiedzieć, na terenie jakiego zakładu się obecnie znajdujemy?
– Tego ni mogę powiedzieć, bo to jest tajemnica państwowa! Mogę tylko powiedzieć, że mam 5 złotych od bombki.
– Jak pani ma na imię?
– Pelagia! Jestem starszą pracownicą w tym zakładzie. Pracuję już tutaj ho-ho-ho-ho... a może i dłużyj. Mój mąż i dzieci też tu pracują, a ich zdjęcia są za zakładem.
– Przed zakładem.
– Za, bo się rozbudowujemy.
– Znaczy za starym.
– Stary też tam wisi. Z zakładem jesteśmy bardzo związani, szczególnie przez kasę zapomogową...
– Pani się uspokoi, to wszyscy tak mają, prawda. Pani Pelagio, czy pani jeszcze może...
– No pewnie.
– Czy pani jeszcze może nam powiedzieć, jakie bombki produkujecie?
– Panie, różne, różniste. Tu się robi tak: kuliste, w kształcie grzyba i cygara (...)

Skecz kabaretu TEY, wyśmiewający dwuznacznie absurdy PRLu
Tagi
dwuznaczność
ukryte komunikaty