Alegoria

Alegoria (ze stgr. allēgoréo = mówię obrazowo) – figura retoryczna polegająca na przedstawieniu pojęć, idei, obiektów przy pomocy przenośni – wysublimowanej, ale równocześnie wyraźnie zarysowującej skrywane znaczenie. Na pierwszy rzut oka jest bardzo podobna do symbolu, należy jednak pamiętać, że symbol może mieć wiele znaczeń.

Alegorię często spotykamy w bajkach – oto lis jest alegorią sprytu, sowa alegorią mądrości, mrówka – alegorią pracowitości. Można się domyśleć, że jedną z najpowszechniejszych metod tworzenia alegorii jest odnajdywanie cech ludzkich w świecie zwierząt. Tak się już utarło, że porównanie do żywego organizmu lepiej działa na wyobraźnię.

Podsumowując – alegoria jest po prostu długotrwałą metaforą. W przeciwieństwie do klasycznej przenośni nie wyparowuje z naszych głów zaraz jej użyciu, pozostaje za to w wypowiedzi na dłużej.

Przykłady

Bywa często zwiedzionym,
Kto lubi być chwalonym.
Kruk miał w pysku ser ogromny;
Lis, niby skromny,
Przyszedł do niego i rzekł: "Miły bracie,
Nie mogę się nacieszyć, kiedy patrzę na cię!
Cóż to za oczy!
Ich blask aż mroczy!
Czyż można dostać
Takową postać?
A pióra jakie!
Szklniące, jednakie.
A jeśli nie jestem w błędzie,
Pewnie i głos śliczny będzie".
Więc kruk w kantaty; skoro pysk rozdziawił,
Ser wypadł, lis go porwał i kruka zostawił.

Ignacy Krasicki Kruk i lis kruk jest alegorią próżności, lis – sprytu

A wąż był bardziej przebiegły niż wszystkie zwierzęta lądowe, które Pan Bóg stworzył. On to rzekł do niewiasty: «Czy rzeczywiście Bóg powiedział: Nie jedzcie owoców ze wszystkich drzew tego ogrodu?»

Biblia Tysiąclecia Rdz 3:1, wąż jako alegoria zła

W końcu stodoły Major spoczywał na czymś w rodzaju podwyższenia wygodnie wymoszczonego słomą; oświetlała go latarnia wisząca na górnej belce. Miał dwanaście lat i choć ostatnio się roztył, wciąż wyglądał dostojnie, a jego ryj miał mądry i dobrotliwy wyraz, mimo iż nigdy nie wycięto mu kłów.

George Orwell Folwark Zwierzęcy Knur Major jako alegoria komunistycznego przywódcy
Angielska nazwa
allegory