Aliteracja

Aliteracja (łac. alliteratio) – powtórzenie jednej lub więcej głosek na początku lub w akcentowanych pozycjach kolejnych wyrazów. Rodzaj instrumentalizacji głoskowej.

Funkcje aliteracji

  • Instrumentacyjna, wydobywającą brzmienie mowy i intensyfikująca konkretne dźwięki (np. fragment z wiersza Do prostego człowieka Juliana Tuwima mordować, grabić, truć i palić uwypukla głoskę r i dodaje tym samym emocje).
  • Semantyczna, uwypuklająca związki znaczeniowe między wyrazami (np. ziemio wonna winna i łunna z wiersza Sen Józefa Ciechowicza).
  • Wierszotwórcza, organizująca budowę wersów poprzez systematyczne powtarzanie głosek w stałych miejscach.

Przykłady

Mimo woli zgrzytając zębami ze złości wypędzony Bałabanowicz pobiegł do stajni, siadł na bryczkę i wkrótce Jan zażywając tabakę w ganku ujrzał go znowu w lipowej ulicy.

Ja, której kaprys korony
Królewskie deptał tą nóżką,
A czasem znowu, szalony,
Paziów przygarniał w me łóżko;

Żółte żabki żałośliwie
żalą się żółwiowi, że
żółtodzioby żuraw z Żywca
zamiast żyta, żaby żre.

Angielska nazwa
alliteration