Antanagoga

Antanagoga* (gr. antanagogē) – figura retoryczna polegająca na przedstawieniu w pozytywnym świetle pewnej jednoznacznie negatywnej sytuacji. Często jest to metoda odpierania ataku, kiedy brakuje już sensownych argumentów. Np. gdy jedna osoba mówi z wyrzutem pada!, druga próbuje kompensować negatywy poprzez stwierdzenie przynajmniej się nie kurzy!.

*Nie znalazłem nazwy tego pojęcia w polskich źródłach, mogę się jedynie domyślać, że brzmi tak na podstawie innych słowiańskich przekładów.

Przykłady w literaturze

- To był zabójca!
- Tak, ale śmierć miał paskudną.
- Ścięcie? I to bardzo ostrym mieczem, sądząc z wyglądu? Znam gorsze.
- Tak. Ale cały czas myślę, że gdyby miał zdrowsze włosy albo w młodym wieku znalazł
odpowiedni szampon, jego życie mogłoby potoczyć się inaczej...
- Teraz przynajmniej nie musi już się przejmować łupieżem.

(Terry Pratchett, Bogowie, Honor, Ankh-morpork)

Mgła ustąpiła. Nadal przy ziemi snuły się szarawe strzępy, a powietrze było przesycone wilgocią, ale w porównaniu z wczorajszym dniem pogodę można byłoby nazwać wręcz uroczą. Przynajmniej widzieliśmy teraz las i przecinki wśród drzew oraz słońce próbujące prześwitywać zza mglistego całunu.

(Jacek Piekara, Sługa Boży)

Alternatywne nazwy
compensatio
Angielska nazwa
Antanagoge