Dialogizm – figura retoryczna polegająca na przytoczeniu czyjejś wypowiedzi i odegraniu jej w pojedynkę przed rozmówcą. Przytoczyć można nawet dialog ze samym sobą. Dialogizm jest bardzo popularny wśród rozmawiających ze sobą nastolatków:
Idę do tablicy, a nauczycielka mówi "Jeden! Możesz od razu usiąść.". Ja pytam "A dlaczego?", a ona "Dobrze wiesz, dlaczego!".
Dialogizm jest często używany z całą gamą emocji potrzebnych do wczucia się w rolę. Opowiadający niejednokrotnie dostosowuje język, ton mówienia i zachowanie do naśladowanej osoby.
Przykłady dialogizmu w literaturze
Jedzie sobie pociągiem i nic, myślał, że jest jedynym Czechem między pasażerami, a jak koło St. Moritz zaczął sobie krajać płaty z tej szynki, to ten pan, co siedział naprzeciwko niego, spoglądał na nią pożądliwymi oczami, a w gębie miał pełno śliny. Gdy krawiec Hyvel to zobaczył, rzekł do siebie na głos: „Żarłbyś, drabie jeden?” A tamten mu po czesku na to odpowiedział: „Jużci, żarłbym, gdybyć dał.” Więc tę szynkę zeżarli do spółki, zanim dojechali do Budziejowic.
(Jaroslav Hasek, Przygody dobrego wojaka Szwejka)