Sarkazm (gr. sarkázo – przygryzam wargi z wściekłości) – figura retoryczna polegająca na naśmiewaniu się, szyderstwie, użyciu spotęgowanej ironii w celu wyrażenia negatywnego stosunku do czegoś lub kogoś. Nie należy sarkazmu utożsamiać z ironią (której zastosowanie może mieć przecież zupełnie pozytywny wydźwięk).
Angielskie powiedzenie mówi, że sarkazm to najniższa forma humoru, ale najwyższa forma inteligencji. W języku mówionym jest niejednokrotnie mocno wyczuwalny - chociażby jako obniżenie tonu głosu. W tekście pisanym sarkazm bywa nieco trudniejszy do wykrycia.
Przykłady
Ty, który burzysz przybytek i w trzech dniach go odbudowujesz, wybaw sam siebie; jeśli jesteś Synem Bożym, zejdź z krzyża!
(Biblia Tysiąclecia, Mt 27,40)
W odległości około dziesięciu sążni od burty woda zakotłowała się. Przez moment obaj widzieli ponad dwudziestofuntowy okaz królewskiego zębacza, który połknął zdechłego szczura i zniknął w głębinie, machnąwszy wdzięcznie płetwą ogonową.
– Co to było? – wzdrygnął się magister.
– Nie wiem – Geralt spojrzał w niebo. – Może pingwin?
(Andrzej Sapkowski, Krew Elfów)
Och – powiedział sierżant, jakby przeżył szok. – Wspaniale. Portret księżnej. Teraz mam już osiemnaście. Och, i jeszcze... o, kawałek papieru, na którym jest napisane, że to medal, czyli wygląda, że skończyła nam się nawet blacha. A to co? Zwolnienie ze służby z wydrukowanym własnoręcznym podpisem samej księżnej! – Odwrócił kopertę i potrząsnął nią. – Ale nie ma mojego zaległego żołdu za ostatnie trzy miesiące.
(Terry Pratchett, Potworny regiment)